Τί είναι επιτέλους αυτά τα όρια;;;
Πρόσφατα ένας πελάτης μου με ρώτησε την εξής ερώτηση, (σημείωση- δεν είναι η πρώτη φορά που με ρωτάνε)…
Γιατί εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε ιδέα πώς να βάζουμε όρια ή αν θέλουμε να βάλουμε όρια έχουμε τόση αγωνία για το πώς θα το πάρουν οι άλλοι τριγύρω μας που τελικά καταλήγουμε να μην κάνουμε τίποτα?
Αυτή είναι πιθανώς η πιο συνηθισμένη ερώτηση που ακούω απο τους πελάτες μου, απο τις ερωτήσεις που λαμβάνω μέσα απο την ιστοσελίδα μου και είναι μια ομολογουμένως κοινή παρατήρηση όσον αφορά την ελληνική κουλτούρα.
Οπότε γιατί συμβαίνει αυτό? Και ποιο σημαντικό από όλα- τί μπορούμε να κάνουμε για αυτό?
Πρώτα από όλα: βαθιά ανάσα.
Αν έχετε άγχος για το πώς θα βάλετε όρια- όταν είστε έτοιμοι να κάνετε μια κουβέντα με το αφεντικό σας ή με τους γονείς σας ή σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση - ξεκινήστε με καλοσύνη και κατανόηση!
Το άγχος μπορεί να σας κάνει να νιώσετε ότι όλα είναι επείγον. Αλλά προτού μπείτε σε δράση, θα πρότεινα να πάρετε μια ανάσα και να δείξετε κατανόηση στον εαυτό σας. Πάρτε μια ακόμα βαθιά ανάσα...
Θα υπάρξει χρόνος για να λύσετε τα προβλήματα. Και θα μοιραστώ μαζί σας το #1 εργαλείο για να διαχειριστείτε το άγχος που βιώνετε όποτε θέλετε να βάλετε όρια ( ή με οποιοδήποτε άλλο ζόρικο συναίσθημα) στο τέλος αυτού του άρθρου!
Αλλά πρώτα, ας σκεφτούμε: γιατί τόσοι άνθρωποι δυσκολεύονται να βάλουν όρια και ταλαιπωρούνται επιπλέον και με το άγχος που συνδυάζεται με αυτά? Θα σας δώσω 5 εξηγήσεις τις οποίες ενδεχομένως δεν έχετε σκεφτεί μέχρι στιγμής.
1. Δεν έχουμε μάθει ποτέ πώς να βάλουμε όρια!
Πόσες αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία έχετε όπου οι ενήλικες σας μάθανε επανειλημμένως και με υπομονή να λέτε όχι? Σας έμαθε ποτέ κανείς να λέτε όχι με ευγενικό τρόπο, και πώς μπορείτε να αισθάνεστε σίγουροι χωρίς να έχετε ενοχές όποτε λέτε όχι?
Για χρόνια, έχω ρωτήσει επανειλημμένως πελάτες με τους οποίους συνεργάζομαι να μου πούνε συγκεκριμένα αν είχανε ποτέ την ανάλογη εκπαίδευση σε θέματα ορίων, τα οποία να προσαρμόζονταν ανάλογα με την ηλικία τους? Στενάχωρο αλλά αληθινό, δεν μου έχει ποτέ κανένας ότι είχε βιώσει κάτι ανάλογο. Ακόμα και μερικοί που ανέφεραν κάποια περιστατικά που τους είχανε μάθει να βάζουν όρια (σε αυτά συμπεριλαμβάνονταν επιλογές του τύπου "θέλω να επιλέγω πότε θέλω να φιλήσω ή να αγκαλιάσω κάποιον που δεν έχω ξανά γνωρίσει", ή καταλήγατε να σας λένε αγενείς και ότι δεν έχετε τρόπους)???? Πολύ σπάνια υπήρχε πραγματική ελευθερία στην έκφραση ορίων και των αντίστοιχων αποτελεσμάτων…
Δεν έχει λογική να κατηγορείτε τον εαυτό σας γιατί δεν ξέρει πώς να πει όχι - όταν είναι μια εκπαίδευση την οποία ποτέ δεν είχατε! Αλλά αυτό συμβαίνει με τους περισσότερους από εμάς. Φτάνουμε στην ενήλικη ζωή μας και σε κάποια στιγμή συνειδητοποιούμε ότι δεν γνωρίζουμε πώς να βάλουμε τα όρια μας, ειδικότερα όταν αμφισβητούμε την ικανότητα μας να πάρουμε την οποιαδήποτε απόφαση, γιατί τις περισσότερες φορές, στην προσπάθεια να πάρετε παλαιότερα μια δική σας απόφαση, σας έχουν κατηγορήσει για εγωιστές και απρόσεκτους… έτσι μην γνωρίζοντας τί πρέπει να κάνετε, καταλήγετε να έχετε να αντιμετωπίσετε ένα τεράστιο άγχος και αμηχανία για την θέση αυτή.
Ακόμα χειρότερα και εντελώς ανεξήγητα, οι περισσότεροι από εμάς κατηγορούμε τους εαυτούς μας ότι θα έπρεπε ήδη να ξέρουμε πώς να βάλουμε όρια. (Αν είναι δυνατόν να γνωρίζει κάποιος πώς να κάνει κάτι τόσο σημαντικό και παράλληλα πολύπλοκο, χωρίς την ανάλογη προετοιμασία και εκπαίδευση από πριν)!!!
Καταλήγουμε λοιπόν να πρέπει εμείς οι ίδιοι να επανορθώσουμε για την εκπαίδευση ορίων που δεν λάβαμε, και αυτό καταλήγει να το βιώνουμε ως κάτι πολύ επείγον, σαν να έχουμε μείνει μετεξεταστέοι πριν πολλά πολλά χρόνια, από την άλλη όμως είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει τώρα. Και αυτή η πίεση προστίθεται στο άγχος που υπάρχει ούτως ή άλλως σχετικά με τα όρια, καταλήγοντας να είναι ακόμα πιο πιεστικό και δύσκολο να το μάθει κανείς τόσο άμεσα.
Υπενθύμιση: δεν είναι δικό σας το λάθος που δεν γνωρίζετε ήδη αυτά που θα έπρεπε να ξέρετε σχετικά με τα όρια. Και συχνά δεν είναι ούτε λάθος των γονιών σας που δεν σας το διδάξανε, γιατί και εκείνοι αντίστοιχα δεν είχανε ποτέ την ανάλογη εμπειρία (στην γενιά των γονιών μας ήταν κατηγορηματικά κατακριτέο να πας κόντρα στις επιθυμίες των γονιών σου)…
Οπότε να θυμάστε να είστε επιεικείς με τον εαυτό σας! Σεβαστείτε τον ρυθμό σας. Κάντε μικρά βήματα και δοκιμάστε διαφορετικές προσεγγίσεις, και μην επιτρέψετε σε κανέναν να σας κοροϊδέψει για εκείνα που δεν γνωρίζετε, ή για όσα θα έπρεπε ήδη να κατέχετε...
2. Γνώση διαχείρισης συναισθημάτων:
κανένας δεν σας έμαθε πως να χειρίζεστε τα συναισθήματα σας. Τί πρέπει να κάνετε όταν αισθάνεστε θυμωμένοι? Βρίζετε μπροστά στο καθρέφτη? Ρίχνετε μπουνιές σε ένα μαξιλάρι ή καταπίνετε τα συναισθήματα σας, γιατί δεν επιτρέπετε να δείξετε αυτό που νιώθετε μπροστά σε τρίτους? Το ρίχνετε στο φαγητό, μειώνετε διαρκώς τον εαυτό σας που καταφεύγετε σε τόσο ανεπαρκείς τρόπους διαχείρισης?
Ή καλωσορίζετε τα συναισθήματα σας, τα υποδέχεστε με χαμόγελο, και τους δημιουργείτε χώρο μέχρι να επικοινωνήσουν μαζί σας και να καταλάβετε τί πραγματικά συμβαίνει, για ποιον λόγο συμβαίνει, και τι θα μπορούσατε να κάνετε για αυτά?
Τα συναισθήματα έχουν την τάση να είναι ανεξέλεγκτα, απείθαρχα και δύσκολα να τα περιορίσετε. Και όπως και με τα όρια, οι περισσότεροι από εμάς δεν μάθαμε ούτε πώς να τα χειριζόμαστε ούτε να αλλάζουμε σταδιακά την προσέγγιση μας σε αυτά ανάλογα με την ηλικία μας.
Οπότε ακόμα πιο συγκεκριμένα όταν προκύπτουν συναισθήματα σχετικά με την ανάγκη να βάλετε όρια - και να σας υπογραμμίσω ότι τα όρια είναι μια πολύ επιφορτισμένη συναισθηματική διαδιακασία - καταλήγουμε να αισθανόμαστε χαμένοι xωρίς κανένα συγκεκριμένο τρόπο διαχείρισης όλης αυτής της κατάστασης.
Οπότε το να βάλεις όρια δεν σημαίνει να μπορείς να μάθεις να λες απλά όχι. Τις περισσότερες φορές χρειάζεται να μάθεις να διαχειρίζεσαι τα συναισθήματα που προκύπτουν μέσα από αυτό. Τα όρια και η ικανότητα να αναγνωρίζεις τα συναισθήματα σου πάνε μαζί.
Προτού φυσικά μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας (που είναι μια διαδικασία από μόνη της και δεν γίνεται να το μάθουμε από την μία μέρα στην άλλη) είναι λογικό να αισθανόμαστε άγχος. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν συναισθήματα, αλλά πολλές φορές δεν ξέρουμε ποια είναι, για να μην πω ότι ξέρουμε πώς να τα χειριστούμε. Ξέρουμε ότι νιώθουμε κάτι, και ίσως αυτό να είναι άγχος.
Ή μπορεί να μην είμαστε σίγουροι τί νιώθουμε ή πόσο τεράστιο μπορεί να μας φανεί μόλις το καταλάβουμε, οπότε καταλήγουμε να είμαστε αγχωμένοι μόνο και μόνο στην ιδέα ότι μπορεί να χρειαστεί να το αντιμετωπίσουμε.
Με τον καιρό και με εξάσκηση, μπορούμε να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε, να τα ονοματίζουμε και να καταλαβαίνουμε τί αντίκτυπο δημιουργούνε. Μπορούμε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος και το φόβο, αλλά αυτό είναι μια διαδικασία.
Και πάλι μην ξεχνάτε να το κάνετε μαλακά, δημιουργήσετε χώρο για τα συναισθήματα σας. Όταν αισθάνεστε για παράδειγμα άγχος δεν χρειάζεται να πείτε στον άλλον να εξαφανιστεί αλλά αντίθετα μπορείτε να μοιραστείτε ότι ίσως να χρειάζεστε παραπάνω χρόνο, και ότι είναι κάτι αρκετά καταιγιστικό.
3. Τα όρια είναι μια βασική ανάγκη!
Όπως το φαγητό, η στέγη, τα ρούχα, η επιβίωση, έτσι και τα όρια είναι κάτι πολύ βασικό. Οι περισσότεροι από εμάς χρειάζεται να μπορούμε να πούμε όχι για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε - για να μπορέσουμε να οριοθετήσουμε τί επιτρέπεται και τί όχι σε εμάς.
Έτσι όταν τα όρια ξεπερνιούνται (ανάλογα για το τύπο των ορίων) η ζωή μας νιώθουμε να απειλείται με κάποιον τρόπο, αυτό μπορεί να μας κάνει να επανέλθουμε σε μια ανάγκη επιβίωσης και διευκρίνισης τί είναι αδιαπραγμάτευτο για τον καθέναν από εμάς.
Και αυτή η ανάγκη δεν έχει να κάνει μόνο με περιπτώσεις που εμπλέκεται ένας σύντροφος ο οποίος μπορεί να είναι βίαιος. Η συνειδητοποίηση ότι δεν είναι δική σου ευθύνη να είναι όλοι οι υπόλοιποι χαρούμενοι - ή η αγωνία για το αν είσαι αρκετά ξεκάθαρος στην επικοινωνία σου - υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις που μπορούν να ξυπνήσουν αυτό το αίσθημα επιβίωσης και κατ’επέκταση καταβολής ορίων. Ειδικότερα όταν έχει συμβεί κάτι τραυματικό.
Για αυτό πάντα προτείνω να ξεκινήσετε να μαθαίνετε να βάζετε όρια αξιολογώντας τα μηνύματα που λαμβάνετε από το σώμα σας. Και για αυτό και σας προτείνω ανεπιφύλακτα αυτό το εργαλείο, το οποίο θα σας καθοδηγήσει να κάνετε ακριβώς αυτό! εργαλείο
Οπότε αν νιώθετε ότι το να βάλετε όρια σας κάνει να αισθάνεστε πολύ άβολα, πολύ εκτεθειμένοι και σας προκαλεί ιδιαίτερο άγχος, να θυμάστε ότι είναι απολύτως λογικό και αναμενόμενο… υπάρχουν τρόποι να το διαχειριστείτε και ο καλύτερος τρόπος είναι να μάθετε να ακούτε το σώμα σας. - εργαλείο
4. Το όχι παραμένει ακόμα ταμπού για τους έλληνες!
“Εύα, δεν μπορώ να πω όχι”. Πόσες φορές έχω ακούσει αυτή την φράση από τους έλληνες πελάτες μου, και ενώ οι περισσότεροι αναγνωρίζουν την ανάγκη πίσω από αυτό, αλλά δεν μπορούνε να φανταστούνε να το εφαρμόζουν.
Στην κουλτούρα μας, στην ελληνική πραγματικότητα, το όχι παραμένει ακόμα ένα ταμπού, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Δουλεύοντας με ενήλικες, και ανθρώπους οι οποίοι πολλές φορές έχουν μια καταπληκτική καριέρα, δεν μπορώ να σας αφηγηθώ πόσες φορές έχω ακούσει το ίδιο πράγμα - "αν πω όχι στους γονείς μου θεωρείται ασέβεια προς αυτούς", και παρόλο που ο άνθρωπος αυτός μένει χιλιάδες χιλιόμετρα μακρυά από την πατρική του οικογένεια, οι γονείς εξακολουθούν να βρίσκουν τρόπο να ανακατεύονται με την ζωή του, ανεξάρτητα από την γεωγραφική απόσταση… έχω δει επανειλημμένα οι γονείς να συνεχίζουν να παρέχουν οικονομική υποστήριξη, χρόνο και καθοδήγηση, καταλήγοντας να εξακολουθούν να αισθάνονται υπεύθυνοι για τις αποφάσεις του ΕΝΗΛΙΚΟΥ παιδιού τους.
Συχνά αυτή η υπέρ-προστασία και η υπέρ-ενασχόληση δεν επιτρέπει στο ενήλικο πια παιδί τους να προχωρήσει και να δημιουργήσει την δική του ζωή, την δική του οικογένεια αφού δεν φαίνεται να έχει καταφέρει να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά από την πατρική του οικογένεια. Από την άλλη αυτό μπορεί να εκλαμβάνεται ως γλυκό και όμορφο για την πατρική του οικογένεια, καταλήγοντας όμως πολλές φορές να δημιουργεί άσχημες συνέπειες για την πιθανότητα δημιουργίας καινούργιας οικογένεια, ή για την υπάρχουσα καινούργια οικογένεια.
Εννοείται ότι δεν έχουν όλες οι ελληνικές οικογένειες τα ίδια προβλήματα, αλλά εξαιτίας της φύσης της δουλειάς μου, έχω το μυαλό μου επικεντρωμένο στο να επιτρέπω στους πελάτες μου να κάνουν τέτοιου είδους συζητήσεις και συνειδητοποιήσεις…
Αλλά δυστυχώς ακόμα και σήμερα το όχι παραμένει ταμπού - ένα εμπόδιο σε έναν πιο συνειδητό και συνειδητοποιημένο τρόπο ζωής. Και για αυτό το θέμα των ορίων παραμένει ένα τόσο μπερδεμένο πρόβλημα, με τόση ενοχή και τόση δυσκολία για να το αντιμετωπίσει ο κάθε πελάτης ξεχωριστά.
Θυμάμαι όταν ξεκίνησα την δική μου προσωπική διαδρομή σχετικά με τα όρια και την ανάγκη να βρω την δική μου φωνή - ήταν τρομακτικό, γεμάτο ενοχή και πολύ μπερδευτικό! Να θυμάστε ότι αυτά τα συναισθήματα είναι αναμενόμενα όταν ξεκινάμε να επικεντρωνόμαστε σε ένα παραμελημένο κομμάτι της ζωής μας.
Οπότε χρειάζεται να έχετε εμπιστοσύνη, όσο θα αναθεωρείτε τα δικά σας καλούπια σχετικά με τα όρια. Είναι πολύ θαρραλέο από μέρους σας να θέλετε να κάνετε κάτι τέτοιο, μην απελπίζεστε.
5. Το να λέτε όχι έχει πολλές παραπάνω προεκτάσεις από το να μάθετε απλά να λέτε όχι...
Όσο μαθαίνετε πώς να βάζετε όρια, όπως είναι λογικό με οτιδήποτε καινούργιο, μπορεί να προκαλεί περισσότερο άγχος.
Το όχι μπορεί να επηρεάσει τόσους πολλούς τομείς της ζωής σας! Δύναμη, αξία, αυτοσεβασμό, ασφάλεια και σταθερότητα, εμπιστοσύνη, σημαντικότητα, σύνδεση, οικειότητα, κληρονομιά…
Αν έχετε ήδη άγχος ή οποιοδήποτε άλλο άβολο συναίσθημα σχετικά με τα παραπάνω (και οι περισσότεροι έχουμε μιας και είναι πολύ σημαντικά κομμάτια της ζωής μας) μαθαίνοντας παράλληλα να λέτε όχι μπορεί να αναστατώσει ακόμα περισσότερο τα πράγματα.
Για αυτό και χρειάζεται να είστε υπομονετικοί και επίμονοι, μπορεί να αισθάνεστε ότι όσο βάζετε τα όρια σας ανοίγουν και άλλοι ασκοί του Αιόλου! Αλλά για αυτό και αξίζει τόσο πολύ τον κόπο. Γιατί μαθαίνοντας να βάζεις όρια, αναπροσδιορίζονται και τόσοι άλλοι τομείς της ζωής σου.
Παρόλα αυτά δεν είναι μόνο το άγχος...
υπάρχουν ένα σωρό άλλα συναισθήματα τα οποία συνήθως πάνε πακέτο με τα όρια; ντροπή, θυμός, μπέρδεμα, χαρά, ναυτία, περηφάνεια, όλα είναι πιθανά...
Και το σημαντικό είναι να μην προσπαθήσουμε να ξεφορτωθούμε κάποιο από αυτό, ακόμα και τα πιο δύσκολα. Ο ρόλος μας είναι να κάνουμε χώρο και να μπορέσουμε παράλληλα να συνεχίσουμε να λέμε όχι. Θα χρειαστεί να τα κατανοήσουμε, να τα αποδεχτούμε έτσι ώστε να μην καταλήγουν εκείνα στο τέλος να μας ορίζουν την ζωή και τις αντιδράσεις μας αντίστοιχα.
Τα συναισθήματα μας δεν θα φύγουν ποτέ. Αλλά μπορούμε να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε καλύτερα και πιο αποτελεσματικά! Και έτσι μπορούμε να αλλάξουμε την σχέση μας με αυτά. Με συγκεκριμένα εργαλεία μπορούμε να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε πιο γρήγορα, και να τα αξιοποιούμε στην στιγμή, και να δίνουμε νόημα σε οτιδήποτε μας συμβαίνει. Και όσο το κάνουμε αυτό, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πιο σίγουρη στάση απέναντι στα όρια. Έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας ότι είμαστε οκ με όλα τα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά.
Όλα αυτά όμως χρειάζονται Εξάσκηση και Επιμονή!
